Bouwhistorisch en ontwerpend onderzoek voor herbestemming van de abdijsite

De Sint-Godelieveabdij is een indrukwekkende site met klooster in de Brugse binnenstad. De zusters Benedictinessen van Gistel vestigden zich ten tijde van de godsdienstoorlogen in 1623 in ‘Het Fontainken’ met hoeve en boomgaard langs de Boeveriestraat in Brugge. Het perceel is gelegen langs de gedempte Boterbeek en de Via Brugensis, de veertiende-eeuwse bedevaartsroute die vanuit Sluis via de handelsstad Brugge naar Compostela leidt. Uit financiële noodzaak is het klooster bij aanvang kleinschalig opgevat en breidt het zich langzaam uit dankzij schenkingen en bijkomende aankopen. In het midden van de zeventiende eeuw wordt de zuidvleugel gebouwd, in de negentiende eeuw volgt de noordelijke vleugel en in 1953 wordt de oostvleugel toegevoegd die het slotstuk vormt van het kloosterpand en de site haar huidige aanzien geeft. Sindsdien nam het aantal benedictinessen drastisch af. De laatste zusters verlaten het klooster in 2013 waarna Toerisme Vlaanderen in 2020 een overeenkomst sluit met de stad Brugge om in erfpacht de abdij te herbestemmen en toeristisch te ontsluiten. Een unieke gebeurtenis want voor het eerst geeft het agentschap van de Vlaamse overheid de aanzet tot een inspirerend pilootproject waarbij men religieus erfgoed volledig herbestemt en ontsluit.

Studio Roma en Studio Tuin en Wereld doorliepen voor deze opdracht als multidisciplinair team een herbestemmingstraject gebaseerd op dialoog en experiment. Tijdens de zomer van 2021 werd de site voor het eerst in bijna 400 jaar opengesteld. Bezoekers kregen de kans op ontdekkingstocht te gaan en mee de toekomst van de site te bepalen. Als ontwerpers luisterden we naar de bijzondere verhalen over de zusters en de site en leerden we zo steeds meer over de eigenheid van deze plek. Tegelijkertijd onderzochten we, samen met bouwhistorica Annelies Wouters, de bouwgeschiedenis en de erfgoedwaarden van de site. Op basis hiervan volgde het ontwerpend onderzoek dat de resultaten uit het bouwhistorisch onderzoek, het onderzoek naar de ziel van de plek, de bestaande ruimtelijke kwaliteiten, het potentieel van de site en het participatieve traject met elkaar verzoende. In co-creatie met de opdrachtgever, de omgeving, externe experts en belanghebbenden vonden we zo het raakvlak tussen een gelaagd verleden en een innemende toekomst.